تنگی مجرا

به ادامه مطلب مراجعه کنید
  

تنگی مجرا به بیماری مجرای قدامی گفته می شود که در آن اسکار(آثار اسیب قدیمی) بافت اسفنجی ناحیه اطراف مجرا (کورپوس اسپونژیوزوم) را فرا گرفته و باعث ایجاد سفتی و فیبروز می شود. بافت ارتجاعی اسفنجی به نام کورپوس اسپونژیوم در زیز مخاط مجرای ادراری قرار دارد.آسیب به این بافت باعث ایجاد اسکار و گسترش به بافت های اطراف می شود. این مناطق بعد از مدتی دچار انقباض و چروکیدگی شده و سایز مجرا را کاهش می دهند. این کاهش سایز در ابتدا بدون علامت است ، اما به تدریج بیمار علائم انسدادی ادراری پیدا می کند.

در مقابل، مجرای خلفی دچار مشکل تنگی مجرا با تعریفی که در بالا ذکر شد ، نمی شود. تنگی مجرای خلفی معمولا به دلیل فیبروز و به هم ریختگی ناشی از تومور یا جراحی رادیکال پروستاتکتومی ایجاد می شود. علت شناسی هر عاملی که باعث آسیب و جراحت در مخاط مجرای ادرار یا بافت کورپوس اسپونژیوم و در نهایت ایجاد اسکار شود، می تواند تنگی مجرای قدامی را ایجاد کند. امروزه بیشترین علت تنگی مجرا ناشی از ضربه وتصادفات می باشد. این آسیب ها اغلب برای مدتی مخفی می مانند تا زمانی که علائم ادراری ناشی ازتنگی تظاهر کند. متاسفانه تنگی های خود ساخته (iatrogenic) نیز در حال حاضر وجود دارد، که با استفاده از سایز های کوچک تر وسایل آندوسکوپی و محدود شدن انجام سیستوسکوپی در پسر بچه ها در حال کاهش است. خونریزی های بدون دلیل در مجرا ،لیکن اسکلروزیس و... از علل کمتر شایع بیماری هستند. پروسه های التهابی ناشی از عفونت (سوزاک ) که درگذشته شایع تر بود می تواند تنگی مجرا ایجاد نماید. یکی از انواع تنگی های التهابی در بیماری بالانیت ( balanitis xerotica obliterans (LS-BXO دیده می شود که اغلب تنگی نوک مجرا ایجاد می کند. تشخیص و ارزیابی بیماری که دارای تنگی مجرا است، می توانند علائم انسدادی ادراری یا عفونت سیستم ادراری مانند پروستاتیت یا اپی دیدیمیت داشته باشند. بعضی از بیماران دچار احتباس ادراری می شوند. با این وجود بیشتر بیماران ، قبل از انکه مجرا دچار انسداد کامل شود، علائم انسدادی قابل تحمل اما واضح، برای یک دوره طولانی دارند به طور معمول، وقتی بیمار دیگر قادر به ادرار کردن نباشد، تلاش در جهت عبور سوند ادراری انجام می شود. اگر سوند رد نشود، ان وقت با انجام تصویر برداری رتروگراید یورتروگرافی محل تنگی مشخص می گردد. بیشتر موارد با انجام دیلاتاسیون (گشاد کردن) فوری، کنترل و درمان می شود.اما در بسیاری از موارد نیزاین درمان موثر نیست وگاهی می تواند برای آینده بیمار مضر باشد. لذا در موارد مشکوک می توان با قرار دادن سوند شکمی ( سیستوستومی suprapubic cystostomy) احتباس ادراری را به صورت فوری برطرف کرد و در فرصت مغتنم ترمیم مجرا را انجام داد. برای یک درمان مناسب ، توصیه می شود که دقیقا محل، طول، عمق و جنس بافت محل تنگی مشخص شود. طول و محل تنگی را می توان با رادیوگرافی، یورتروسکوپی و سونوگرافی تعیین کرد. عمق و بافت را می توان درمعاینه فیزیکی، بررسی مجرا با ماده رنگی و یورتروسکوپی فهمید. از MRI نیز می توان، درموارد تنگی مجرا همراه با شکستگی لگن، جهت بررسی میزان فاصله دو سر مجرای بسته شده، استفاده کرد. پس از بررسی اولیه مجرا با ماده رنگی ، ارزیابی آندوسکوپیک با ابزار ظریف (اندوسکوپی اطفال) زیر بیهوشی انجام می شود.مهم است که درحین آندوسکوپی کاملا مجرای قدامی وخلفی بررسی شود.

درمان در طی 50 سال اخیر درمان هایی که هر چند سال پیشرفت می کردند باعث شد ، که در حال حاضر بتوان سخت ترین تنگی ها را، حتی دریک مرحله درمان نمود. هم بیمار وهم پزشک باید فهم دقیقی از هدف درمان قبل از شروع آن داشته باشند. لذا باید گزینه های درمانی برای بیمار توضیح داده شود و نتایج و میزان درمان قطعی هر یک بیان شود. بعضی ازبیماران ترجیح می دهند با درمان های سرپایی هر چند وقت یک بارمجرا دیلاته (گشاد) شود، تا اینکه تحت جراحی قطعی باز و بستری قرار گیرند. و البته گروهی جراحی باز را جهت درمان یک باره (با میزان موفقیت 90 الی 95%) ترجیح می دهند.