نشانه ها و علائم سل ستون فقرات پشتی و کمری
در معاینه بیمار سل ستون فقرات، ممکن است علایم زیر را داشته باشیم:
1- گوژپشتی، ممکن است کوچک یا وسیع باشد و نیز ممکن است با اسکولیوز همراه باشد.
2- لوردوز جبرانی، در قسمت بالایی و پایینی کیفوز
3- برجستگی نواحی پاراوتبرال به علت انقباض عضلات یا ایجاد آبسه سلی .
4- ایجاد سینوس پوستی و درناژ چرکی.
5- درد در لمس و دق محل کیفوز
گاه بیماران مبتلا به سل ستون فقرات حین راه رفتن، زانو و مفصل ران را کمی خم می کنند تا بدین وسیله از وارد شدن تکان ناشی از حرکت به فقرات جلوگیری کنند. از این بیماران باید معاینه عصبی کامل به عمل آید، چون ممکن است اختلال حسی یا حرکتی داشته باشند.
در درگیری فقرات توراسیک، فلج اسپاستیک اندام تحتانی بدون اختلال اسفنکتری را داریم و در درگیری فقرات توراکولومبر، فلج اسپاستیک اندام تحتانی به همراه اختلال اسفنکتری را داریم. در ابتدا، اختلال حسی ندارد و اختلال حرکتی از نوع پاراپارزی است و رفلکس های تاندونی تشدید یافته که به تدریج با دژنرسانس نخاع، رفلکسهای تاندونی کم می شود.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
علائم سل ستون مهره ای پشتی و کمری
نشانه های سل ستون مهره ای پشتی و کمری
آنمی، هیپوپروتئینمی و افزایش مختصر ESR را در بیماران مبتلا به سل ستون مهره ای کمری شاهدیم. انجام تست پوستی (PPD)، کمک کننده می باشد، ولی ارزش تشخیص قطعی ندارد. نکته مهم این است که انجام PPD در بیماری که قبلاً سابقه واضح عفونت سلی داشته ممنوع است. چون می تواند باعث واکنش شدید ایمنی و تخریب پوست در محل تست PPD گردد (بنابراین در بیمار که فکر می کنیم سل مجدداً فعال شده است، انجام PPD ممنوعیت دارد.)
باید رادیوگرافی کامل از فقرات و قفسه سینه به عمل آید. در ابتدای بیماری، درگیری فقرات به صورت استئوپروز و کاهش خفیف ارتفاع دیسک بین مهره است. در مراحل پیشرفته، کلاپس مهره ای را داریم. وجود تورم نسج نرم و کلسیفیکاسیون دیر رس نسج نرم قویاً به نفع سل می باشد.
از بین رفتن اوستئوپروز، محو شدن آبسه پاراورتبرال، محو شدن فضای بین مهره ای و جوش خوردن دو مهره مبتلا به یکدیگر، دال بر بهبود بیماری است.
با انجام CT اسکن و MRI می توان میزان دقیق گسترش ضایعه و درگیری نخاع را تحت بررسی قرار داد. در سل منتشر بهترین اسکن جهت بررسی استفاده از اسکن گالیوم می باشد.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
آبسه سل ستون فقرات و درمان آن (Cold Abscess)
آبسه سلی اصطلاحاً آبسه (Cold Abscess) نیز گفته می شود، چون فاقد علایم التهابی حاد می باشد.
این آبسه را در 20 درصد از مبتلایان به سل فقرات شاهدیم. آبسه در پشت رباط قدامی ایجاد شده و به بالا و پایین گسترش می یابد.
آبسه ممکن است از پشت به نخاع فشار آورده و باعث علایم عصبی شود یا رباط طولی قدامی را پاره کند و با ورود به مدیاستن باعث اختلال بلع یا خشونت صدا گردد.
ممکن است در امتداد نیام عضله ایلیوپسواس گسترش یابد و در ناحیه کشالی ران سر باز کند و یا از بالای کرست ایلیاک یا مثلث فمورال به پوست راه پیدا کند.
درمان آبسه سل ستون فقرات
درمان آبسه سلی، مثل سایر آبسه ها بوده و شامل درناژ جراحی است. امروزه با مصرف داروهای ضد سل، احتمال ایجاد فیستول متعاقب درناژ جراحی آبسه سلی شدیداً کاهش یافته است.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
فلج اندام های تحتانی ناشی از سل ستون فقرات
این بیماری را اصطلاحاً Pott’s Paraplegia می نامند و در 25-10 درصد مبتلایان به سل ستون فقرات دیده شده است. امروزه ثابت شده که علی رغم گسترش وسیعتر آبسه سلی در اطفال، شیوع پاراپلژی نسبت به بالغین کمتر بوده است.
در این گروه از بیماران سل ستون فقرات پیشنهاد به جراحی زودرس می شود تا مانع از گسترش عفونت به دورا و غیر قابل برگشت شدن علایم عصبی گردد.
در حضور این شرایط پیش آگهی برگشت علایم عصبی خوب نیست:
1- انسداد عروق نخاعی
2- سوراخ شدن دورا توسط عفونت
3- فلجی که بیش از 6 ماه طول کشیده باشد.
4- قطع نخاع توسط لبه های استخوانی
5- فلج دیررس با کیفوز شدید
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
درمان سل ستون فقرات (ستون مهره ای) با جراحی
جراحی روشی است که در سال 1960 توسط hodgson. و همکاران برای درمان بیماری سل ستون مهره ای (ستون فقرات) توصیه شد.این اقدام ممکن است منجر به بهبود سریعتر بیماری شود. قسمت درگیر ستون فقرات از ناحیه جلو نمایان میگردد و همه استخوانهای مبتلا برداشته می شوند. سپس شکاف ایجاد شده با گرافتهای استخوانی پر میشود. عوامل ضد باکتریائی کمکی نیز تجویز میشود. با استفاده از این روش مدت درمان کوتاه تر میشود و اغلب میتوان از بروز کیفوز پیشگیری کرد یا کیفوز بوجود آمده را اصلاح نمود.
درمان فلج اندام های تحتانی ناشی از سل ستون مهره ای (ستون فقرات)
امروزه اکثراً توصیه به جراحی و همزمان مصرف داروهای ضدسل و استراحت می شود. هدف از جراحی جلوگیری از گسترش عفونت به دورا می باشد.
به علت اینکه پاتولوژی در قسمت جلو یعنی تنه مهره است باید جراحی از قدام صورت گیرد و پس از انجام دبریدمان و برداشتن فشار از روی نخاع، فیوژن قدامی نیز صورت گیرد.
به علت اینکه فشار بر روی نخاع از قسمت جلومی باشد، انجام لامینکتومی به تنهایی در این بیماران کمکی به بهبود آنها نکرده و احتمال افزایش کیفوز را بیشتر می کند.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
تغییر شکل ستون فقرات
ستون فقرات را اگر از عقب نگاه کنیم (نمای روبرو Antero-posterior) در خط مستقیم قرار دارد و انحراف جانبی ندارد. انحراف جانبی ستون فقرات غیر طبیعی بوده و اسکولیوزیس نام دارد.
اما اگر ستون فقرات را از پهلو نگاه کنیم (نمای کناری- Lateral) چهار انحنا طبیعی در آن می بینیم. لوردوز گردنی (سرویکال)؛ کیفوز پشتی (توارسیک)؛ لوردوز کمری (لومبار)؛ کیفوز خاجی (ساکرال).
البته به یاد داشته باشید که در یک نوزاد متولد شده؛ تنها یک کیفوز سرتاسری وجود دارد. با گردن گرفتن کودک در حدود 3 تا 4 ماهگی لوردوز گردن به وجود می آید و با ایستادن کودک در یک سالگی لوردوز کمری به وجود می آید.
کیفوز توراسیک به طور طبیعی 25- 40 درجه می باشد و لوردوز لومبار به طور طبیعی 45-60 درجه می باشد.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
بیماری اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) تاریخچه و درمان آن
اسکولیوز (Scoliosis): انحراف جانبی بیش از 10 درجه ستون فقرات را اسکولیوزیس می نامند.
اسکولیوزیس یکی از شناخته شده ترین و قدیمی ترین بیماری های بشر بوده است. مسأله مهم در این بیماری انگ اجتماعی بود که به بیماران می زدند و آنها را سحر شده و گاه گناهکار می دانستند و حتی مجازات می کردند. شاید اولین بار بقراط در 500 سال قبل از میلاد توضیح داد که این بیماری به علت نفرین و سحر نیست و حتی درمان هایی برای آن توضیح داد. جالینوس در 200 سال پس از میلاد مسیح سه اصطلاح اسکولیوز؛ کیفوز و لوردوز را برگزید و مطالعات آناتومیک زیادی در این مورد انجام داد و حتی تعدادی بریس برای درمان اسکولیوز طراحی کرد. از قرن پنجم میلادی اروپا به مدت 1000 سال در خواب سنگین و سیاه قرون وسطی فرو رفت. مجدداً افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات انگ می خوردند؛ از جامعه طرد می شدند و حتی شکنجه می شدند و کشته می شدند. البته در اوج سیاهی قرون وسطی (قرن 11 میلادی) پزشکی ایرانی به نام ابوعلی سینا با مطالعه کارهای بقراط و جالینوس دستاوردهای شگفتی را در این بیماری به دست آورد. او اولین کسی بود که توضیح داد که مهره ها در اسکولیوزیس علاوه بر خم شدن به یک سمت حول محور خود هم می چرخند؛ نکته ای که پزشکان در همین چند دهه اخیر به اهمیت آن پی بردند. ابوعلی سینا نیز درمان های متعددی (مانند چندین نوع بریس) را برای اسکولیوزیس پیشنهاد کرد از قرن 16 به بعد در کشورهای اروپایی مجدداً مطالعات زیادی بر روی این بیماری شد و امروزه پیشرفت های زیادی در درمان این بیماری صورت گرفته است.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
انحراف ستون فقرات (اسکولیوزیس) انواع و درمان آن
- اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) برگشت پذیر یا غیر ساختاری
تنها یک اختلال موقتی باشد که در اثر یک وضعیت خاص مانند کوتاهی یک اندام و یا وجود انقباض عضلات اطراف ستون مهره ای ناشی از کمردردهای شدید در پارگی دیسک بین مهره ای، تومور مهره ها و دردهای شدید شکمی مانند آپاندیست حاد بوجود می آید.
با برطرف شدن عامل زمینه ای؛ اسکولیوزیس خود به خود اصلاح می شود.
- اسکولیوزیس (انحراف ستون فقرات) ساختاری
در این مورد اسکولیوزیس (انحراف ستون فقرات) برگشت ناپذیر بوده و احتیاج به درمان دارد. در واقع اشکال در خود ستون مهره ها می باشد و به سه گروه بزرگ تقسیم می شود:
الف) اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) نوروموسکولار (neuromuscular scoliosis)
ب) اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) مادرزادی (Congenital scoliosis)
ج) اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) ایدیوپاتیک (idiopathic scoliosis)
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها
انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) نوروموسکولار (neuromuscular scoliosis)
در این بیماری علت اسکولیوزیس (انحراف ستون فقرات) مشکلات عصبی- عضلانی می باشد که باعث ضعف عضلات نگه دارند ستون فقرات می باشد.
علت مستقیم بودن ستون فقرات وجود عضلات قوی در اطراف ستون فقرات می باشد که مهر ها در جای خود ثابت نگه می داند. بیماری های نوروماسکولار مانند دوشن، فلج مغزی (cerebral palsy)؛ پولیومیت و بسیار بیماری های نوروسکولار دیگر می توانند اسکولیوز اسکولیوزیس (انحراف ستون فقرات) ایجاد کنند.
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) این بیماران به شکل حرف C می باشد و تعادل نشستن آنها را به هم می زند و برای صاف نشستن احتیاج به کمک یک دست خود دارند وچون خیلی از این افراد بر روی صندلی چرخدار هستند استفاده از یک دست برای حفظ تعادل؛ آنها را به شدت ناتوان می کند.
درمان اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) نوروموسکولار
بریس در درمان بیماران زیاد اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) مؤثر نیست. در اکثر موارد نیاز به علم جراحی است. با صاف کردن ستون فقرات در این بیماران، آنها می توانند بر روی صندلی صاف بنشینند و هر دو دست آنها آزاد می شود.
منبع: کتاب درسنامه ارتوپدی و شکستگی ها