سرطان پروستات

سرطان پروستات  Prostate cancer

سرطان پروستات سومین سرطان شایع بافت احشایی بدن می باشد.

با افزایش غربالگری با استفاده از تست PSA میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات در حال کاهش است.
  

سرطان پروستات در نژادهای مختلف تفاوت واضح در شیوع و بروز دارد؛ به نظرمی رسد که عوامل محیطی از جمله رژیم غذایی، سبک زندگی وعادت ها علت اصلی این تفاوت باشند تا عوامل ژنتیکی.

سرطان پروستات به ندرت در سن زیر 50 سال تشخیص داده می شود؛ بیشترین شیوع بین سن 70 تا 74 سال (85% بعد از 65 سال) است.

در طی یک دهه اخیر، (علاوه بر تغییر در شیوع و میزان مرگ و میر سرطان پروستات) بیماری با استفاده از تست های تشخیصی، در مراحل مطلوب تر و درجات پایین تر که قابل درمان قطعی است کشف می شود.

خصوصیت منحصربفرد سرطان پروستات در بین تومورهای بدن این است ، که این بیماری به دو شکل تظاهر می کند:

1. تظاهر بافتی ومخفی که در حدود نزدیک به 30% مردان بالای 50 سال و 60 تا 70% مردان بالای 80 سال وجود دارد. 

2.       شکل واضح علامتدار که در حدود 1  از 6 مرد را در طول عمرش درگیر می کند.

عوامل خطر

اگر چه علت اختصاصی شروع و پیشرفت سرطان پروستات مشخص نیست، شواهدی نشان می دهد که هم ژنتیک وهم عوامل محیطی در ایجاد آن نقش دارد.

·         تاثیر ژنتیک وعوامل فامیلی

سابقه فامیلی	خطر نسبی	خطر قطعی  (%)
بدون سابقه	1	8
پدر یا برادر	2	15
پدر یا برادر ابتلا زیر 60 سال	3	20
پدر و برادر هر دو	4	30
سرطان پروستات ارثی	5	35-45

 

 

 

 در صورت ابتلای بستگان درجه یک، بخصوص در سن زیر 55 تا 60 سال، احتمال خطر افزایش می یابد.

·         عفونت های مزمن می توانند باعث ایجاد پاتولوژی آتروفی التهابی پرولیفراتیو شود که یک پیش ساز سرطان پروستات در آینده است.

·         هورمون

هورمون اندروژن مردانه و استروژن به عنوان یک فاکتور تشدیدکننده سرطان پروستات شناخته می شود.

·         ویتامین D (اثر محافظتی)

ویتامین  D یک ویتامین ضروری بدن است که از طریق رژیم غذایی و تماس با نور خورشید تامین می شود. به چند دلیل بین کمبود ویتامینD و سرطان پروستات ارتباط وجود دارد:

1.       مردانی که در مناطق شمالی تر کره زمین زندگی می کنند و در معرض نور آفتاب کمتری هستند میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات بالاتری دارند.

2.       سرطان پروستات اغلب در مردان مسن (که در آن ها کمبود ویتامین D شایع تر است) اتفاق می افتد. 3.       امریکاییان آفریقایی تبار که ملانونین پوست شان مانع امواج فرا بنفش و تولید ویتامین D می شود خطر شیوع و مرگ ومیر بیشتری از سرطان پروستات دارند. 4.       رژیم غذایی پرکلسیم که تولید ویتامین D  را مهار می کند باعث افزایش میزان سرطان پروستات می شود. 5.       در ژاپنی ها که رژیم غذایی شان به علت مصرف بالای ماهی از ویتامین D غنی است میزان شیوع سرطان پروستات کمتر است.

·         فعالیت جنسی (اثر محافظتی)

میان افزایش دفعات رابطه جنسی با کاهش سرطان پروستات ارتباطی دیده شده است.

·         وازکتومی

افزایش کمی در شیوع سرطان پروستات در افرادی که وازکتومی کرده اند، دیده شده است.

·         سیگار

·         رژیم غذایی

رژیم غذایی پر چربی با افزایش احتمال بیماری همراه است.

·         چاقی

مواد دارای اثر محافظتی

·         سلنیوم  Selenium

·         ویتامین E

·         داروهای  COX-2 Inhibitorsمثل سلکسیب

·         سویا

·         چای سبز

·         گوجه فرنگی

 

تشخیص بیماری

 

سرطان پروستات مگر در مراحل پیشرفته ، بندرت علامت دار می شود. لذا تشخیص بیماری براساس شک به آن در معاینه مقعدی پروستات و یا افزایش PSA در ازمایش خون می باشد.

در صورت مشکل دار بودن هر یک از دو تست بالا، نمونه برداری سوزنی پروستات جهت رد یا تایید بدخیمی انجام می شود. روش نمونه برداری پروستات از راه مقعد زیر دید سونوگرافی (TRUS) مطمئن ترین روش تشخیص است.

در مراحل پیشرفته بیماری با درد استخوانی، نارسایی کلیوی، کم خونی و علائم انسدادی ادرار همراه است. علائم ادراری تحریکی (تکرر ادرار ، احساس فوریت ادرار و ادرار شبانه) نیز ممکن است در سیر بیماری دیده شود.

امروزه حدود 80% موارد بیماری نه براساس علائم بلکه بر اساس معاینه  و آزمایش سالیانهPSA  کشف می شود. از سن 50 سالگی بررسی سالیانه توصیه می شود.

 

 

Prostate-Specific Antigen (PSA)

 

مهمترین مارکر بدخیمی پروستات می باشد، که پس از شناسایی آن در اواخر دهه 1970 به صورت فراگیر مورد استفاده قرار گرفت. این مارکر اختصاصی بافت پروستات بوده و دربیماری سایر ارگان ها تغییری ندارد. البته در سایر درگیری های پروستات از جمله عفونت پروستات، بزرگی خوش خیم پروستات یا دستکاری پروستات  مثل نمونه برداری افزایش می یابد.

افزایش PSAاحتمالا ناشی از بهم ریختگی نظم سلولی در غده پروستات است، لذا درسایر بیماری های دیگر پروستات ممکن است افزایش داشته باشد. افزایش PSA  نشان دهنده قطعی بدخیمی نیست بلکه نشانه بیماری و درگیری پروستات است وبدخیمی تنها با نمونه برداری پروستات اثبات می شود.

در گذشته محدوده 4.0 نانوگرم درمیلی لیتر به عنوان حداکثر طبیعی PSA در نظر گرفته می شد. ولی در حال حاضر بر اساس معیار سن، حجم پروستات وافزایش در طی زمان و درصد free PSA  این عدد تغییر می نماید.