اینترستیشیال سیستیتیس / بیماری مثانه دردناک Painful bladder syndrome/interstitial cystitis

  

اینترستیشیال سیستیتیس / بیماری مثانه دردناک (PBS/IC) شرایطی است که براساس وضعیت کلینیکی تشخیص داده می شود و نیاز به ظن بسیار قوی پزشک دارد. به طور آسان می توان گفت، این بیماری در تشخیص افتراقی فرد بیماری با علائم درد مزمن لگنی که با پرشدن مثانه تشدید می شود و همراه با تکرر ادرار است، قرار دارد.

  

علائم اغلب بیش از حد و بزرگ نمایی حس های طبیعی ادراری است. نمای تکرر ادرار می تواند به مصرف مایعات یا سن ارتباط داشته باشد و علائم پر شدن و احساس تخلیه فوری همراه با احساس ناخوشایند و دردناک در بیماران می باشد. هیچ یافته پاتولوژیک در بررسی بیماران یافت نمی شود و حتی پیدا کردن دانه های خونریزی دهنده در سطح مخاط مثانه در سیستوسکوپی بعد از اتساع مثانه با آب زیر بیهوشی، دلیل قطعی اثبات آن نمی باشد.

 اینترستیشیال سیستیتیس / بیماری مثانه دردناک اساسأ از طریق رد سایر بیماری ها تشخیص داده می شود. دلایل مختلفی میتواند باعث التهاب در مثانه شود که باید یکی یکی رد نمود تا به تشخیص این بیماری رسید.

تعریف بیماری

اینترستیشیال سیستیتس (IC) یک تشخیص کلینیکی است که براساس علائم تکرر ادرار و احساس فوریت ادرار و درد درمثانه یا لگن داده می شود. در نامگذاری  جدید لغت بیماری مثانه دردناک (PBS) با تعریف «شکایت از درد زیر شکم مرتبط با پر شدن مثانه، همراه با سایر علائم مانند تکرر ادرار روزانه و شبانه در غیاب عفونت ادراری اثبات شده یا سایر پاتولوژی های واضح » جایگزین شده است.

 

معیارهای تشخیص اینترستیشیال سیستیتیس / بیماری مثانه دردناک (PBS/IC)

برای تشخیص اینترستیشیال سیستیتیس، بیمار باید در سیستوسکوپی اثار گلومرولاسیون (glomerulation) یا زخم هونر ( Hunner ulcer ) و در عین حال علائم کلاسیک درد در مثانه و علامت های تکرر ادرار و احساس فوریت ادرار   را داشته باشد. در سیستوسکوپی بعد از اتساع مثانه زیر بیهوشی با آب به مدت 1 تا 2 دقیقه اثار گلومرولاسیون به صورت دانه های خونریزی دهنده در سطح مخاط مثانه ظاهر می شود. گلومرولاسیون ها به صورت وسیع و پراکنده اند و باید حداقل 3/4 مثانه را پوشانده باشند . وجود هر یک از موارد زیر رد کننده تشخیص اینترستیشیال سیستیتیس می باشد:  1.       ظرفیت مثانه بیشتر از 350 میلی لیتر در نوار مثانه ( یورودینامیک )     2.       نداشتن احساس فوریت دفع ادرار وقتی حجم مثانه به 100 یا 150 میلی لیتر رسید.     3.       انقباضات خود به خودی درمثانه در نوار مثانه     4.       مدت علائم کمتر از 9 ماه باشد     5.       نداشتن ادرار شبانه (ناکچوری)     6.       علائم با داروهای ضد میکروبی ، ضدعفونی کننده ادراری یا انتی کولینرژیک  یا ضد اسپاسم بهبود یابد.     7.       تکرر ادرار کمتر از 8 بار در روز ، زمانی که فرد بیدار است     8.       تشخیص عفونت مثانه یا پروستات در طی سه ماه قبل     9.       سنگ مثانه یا حالب     10.     هرپس( تب خال   یا زگیل ) تناسلی فعال     11.     بدخیمی رحم ،واژن  یا مجرا     12.     دیورتیکول مجرا     13.     استفاده از داروی سیکلوفسفاماید     14.     سل مثانه     15.     التهاب مثانه ناشی ازاشعه     16.     تومورهای خوش خیم یا بدخیم مثانه     17.     عفونت واژن     18.     سن کمتر از 18 سال

 

 تشخیص 

 
اینترستیشیال سیستیتیس / بیماری مثانه دردناک (PBS/IC) می تواند به عنوان یک درد مزمن احشایی محسوب می شود که قسمت های ادراری تناسلی و منطقه مقعدی را تحت تاثیرقرارمی دهد. این دردها می تواند مناطق واژن و لبیای زنان یا بیضه را نیز در برگیرد.  تشخیص تا زمانی که علائم به طور کامل تظاهر کند، اغلب سخت می باشد. در این بیماری برای بیمار سخت است که بین حس درد، فشار، ناراحتی و احساس فوریت ادرار افتراق قائل شود. بیمار اغلب به علت احساس رنج نه به دلیل حس ادرار هر ساعت ادرار می کند.

مشکلات تناسلی متعددی در زنان می تواند شبیه به درد های این بیماری باشد.

تشخیص تنها با رد کردن سایر عللی که باعث تکرر ادرار و درد می شود داده می شود. و اغلب با گرفتن شرح حال دقیق ، معاینه، کشت ادرار و سیستوسکوپی حاصل می شود.

در نوار مثانه ( بررسی یورودینامیک ) بیماران اینترستیشیال سیستیتیس فعالیت طبیعی مثانه، به جز کاهش ظرفیت مثانه و افزایش حساسیت  دارند.

 

اپیدمیولوژی

·         شیوع :1 در100,000 ·         ایالات متحده:1 در 35-24,000 ·         هلند:7 در 100,000 ·         فنلاند 10.6-450 در  100,000 ·         ژاپن :1.2 در100,000   نسبت زن به مرد : 5 به 1

 

علت شناسی 

به نظر می رسد که PBS/IC علل چند گانه دارد که از چند مسیر باعث ایجاد علائم مشابه می شود.

علت شناسی 1.عفونت

اگر چه این نظریه که عفونت سیستم ادراری قدیمی ممکن است باعث ایجاد اینترستیشیال سیستیتیس شود وجود دارد، اما به نظر نامحتمل می رسد که عفونت فعال باعث ایجاد پاتولوژی شود یا آنتی بیوتیک نقشی در درمان داشته باشد .

 

علت شناسی 2. درگیری مَست سل (Mast cell)

مَست سل ها سلول هایی هستند که در جدار مثانه نزدیک به عروق خونی، لنفاتیک، اعصاب و عضله دترسور قرار دارند. مطالعات به طور قوی نشان میدهدکه اینترستیشیال سیستیتیس زمینه ها عصبی، ایمنی و هورمونی دارد که مَست سل های فعال شده یک نقش مرکزی، اما نه اولیه، در ایجاد آن بازی می کنند.

 

علت شناسی 3. نفوذ پذیری لایه گلیکوزآمینوگلیکان مثانه

در بسیاری ازبیماران اینترستیشیال سیستیتیس به نظر می رسد نفوذپذیری مخاط مثانه افزایش یافته است. البته این یافته اختصاصی این بیماری نیست و در التهابات و عفونت ها و سیستیت نیز دیده می شود. گاهی نیز در نتیجه بالا رفتن سن دیده می شود. اما اینکه این عامل علت اولیه بیماری باشد مشخص نیست. درمان هایی که آسیب به لایه گلیکوزآمینوگلیکان مثانه را ترمیم می کند به نظر تا حدی در بهبودی علائم بیمار موثر است.

 

علت شناسی 4. نوروبیولوژی

التهاب نوروژنیک (عصبی) می تواند به عنوان علت شروع کننده اولیه مطرح باشد. سیستم عصبی مرکزی ممکن است در نافرمانی قسمت کف لگن نقش داشته و باعث دردهای مزمن لگنی و اینترستیشیال سیستیتیس شود.

 

علت شناسی   5. فاکتور آنتی پرولیفراتیو

فاکتورهای انتی پرولیفراتیو شامل 8 پروتئین است که در بیماران  اینترستیشیال سیستیتیس توسط مخاط مثانه تولید و مانع رشد و تکثیرسلول های مثانه  می شوند. این فاکتور ها می توانند در آینده به عنوان مارکر بیماری و روشی برای درمان بیماری مورد استفاده قرار گیرد.