درمان طبی سنگ های ادراری

  توصیه های درمانی و غذایی مشخصی را می توان برای همه بیماران بدون توجه به علت زمینه ساز سنگ کرد :

 

توصیه های مصرف مایعات

حجم

یک مورد مهم در درمان و پیش گیری سنگ این است که باید مصرف مایعات تا حدی افزایش یابد که حجم ادرار روزانه به 2 لینر برسد.

 

سختی آب 

سختی آب  می تواند پارامتر های ادراری را تا حدودی تغییر دهد، این مساله می تواند تاثیر اندکی روی سنگ سازی در دراز مدت داشته باشد.

نوشیدنی های کربوناته

یک تعداد از مطالعات نشان می دهد آب کربوناته در مقایسه با آب تنها نقش محافظتی بیشتری در ایجاد سنگ سازی و جلوگیری از عود دارد .

در مطالعات اپیدمیولوژیک دیده شده است استفاده از آب گریپ فروت خطر رسیدن به نقطه فوق اشباع افزایش می یابد .

در مطالعات دیگر ، یافته های جدید حاکی از آن است که مصرف کافئین با افزایش دفع کلسیم از کلیه باعث افزایش خطر عود سنگ های کلسیمی می شود .کافیین میزان کلسیم/کراتنین ادراری ، منیزیم/کراتنین ، سیترات /کراتنین ، سدیم/کراتنین راافزایش می دهد اما در نسبت اگزالات/کلسیم بی تاثیر است. به علاوه در ایجاد شرایط رسیدن به حد فوق اشباع موثر است .

افزایش مصرف آب میوه حاوی عصاره سیترات

لیموناد یا آب پرتقال

 

 لیموناد و آب پرتقال قبلا مانند آب برای افزایش دفع ادراری استفاده فراوان می شد. ( وبا این نظریه که باعث افزایش دفع سیترات ادراری می شدند به نظر مفید تر از آب می رسید.)

 اما در شواهد امروزی به نظر نمی رسد این مایعات نقش چندانی در پیشگیری از سنگ سازی داشته باشند. توصیه ما این است که افراد هر نوع مایعی که مطلوب شان است ، روزانه تا 3 لیتر مصرف کنند تا حجم ادرار به2500 سی سی در روز برسد.

توصیه های رژیم غذایی

نکات کلیدی : توصیه مصرف آب ومایعات

·    بیماران باید تشویق شوند که میزان کافی مایعات بنوشند تا حدود2 الی 2.5 لیتر ادرار در روز داشته باشند ·    سختی آب به نظر نمی رسد نقش واضحی در ایجاد و عود سنگ های ادراری داشته باشد ·    آب کربناته به نظر اثرات محافظتی در برابر سنگ سازی دارد.

 

 

محدودیت مصرف پروتئین

مطالعات نشان داده، که در جمعیت هایی که مصرف پروتئین حیوانی بالاتری دارند، سنگ سازی سیستم کلیوی بیشتر است.

افزایش مصرف پروتئین ،باعث افزایش اگزالات کلسیم ادرار ، افزایش دفع اسید اوریک وافزایش سنگ سازی حتی در افراد سالم می شود.  

 

 

محدودیت مصرف نمک

محدودیت سدیم در رژیم غذایی جهت جلوگیری از عود سنگ کلیوی به عنوان یک فاکتور مهم توصیه شده است.

 

تاثیر مستقیم نمک در ادرار ، کریستالیزه شدن سدیم وکلسیم در سیستم ادراری است. در صورتی که رژیم کم نمک همراه با میزان متوسط کلسیم و محدودیت پروتئین حیوانی رعایت شود، عود سنگ حدود 50% کاهش می یابد.

چاقی

چاقی یک فاکتور مستقل در ایجاد سنگ های کلیوی « نفرولیتیاز»به خصوص در زنان می باشد . بیماران چاق بیشتر  سنگ اسید اوریکی می سازند. رژیم غذایی متشکل از پروتئین زیاد و کربوهیدرات کم خطر تشکیل سنگ را افزایش می دهد .

 

 

نقش کلسیم رژیم غذایی

توصیه های گذشته این بود که کلسیم رژیم غذایی به شدت محدود شود اما نشان داده شده محدودیت سخت کلسیم باعث افزایش میزان اگزالات در دسترس در سیستم گوارشی و در نتیجه افزایش جذب اگزالات از روده می شود . لذا میزان سنگ های کلسیم اگزالات را زیادتر می کند .  بیماران با رژیم متوسط کلسیم  ، همراه با محدودیت نمک و کم کردن پروتئین حیوانی بیشترین تاثیر در کاهش سنگ سازی را می گیرند .

مکمل های کلسیم « قرص » ، درصورتی که به نحوه مصرف و نوع ترکیبات آن توجه شود؛ بی خطر می باشند . به علاوه مصرف مکمل های کلسیم هم زمان با غذا همراه یا بدون مصرف استروژن درمانی در زنان مبتلا به پوکی استخوان بعد از یائسگی با افزایش خطر قابل توجه سنگ های کلسیم اگزالات همراه نیست .

شواهد نشان می دهد نوع ترکیب قرص های کلسیم در میزان سنگ سازی موثر است . ترکیبات کلسیم سیترات به نظر تاثیری در بیشتر شدن سنگ ندارند و لذا به عنوان قرص های  « دوست دار سنگ » شناخته می شوند.

نکات کلیدی :توصیه های غذایی

·          اغلب مطالعات کامل تائید کرده اند که رژیم غذایی با پروتئین حیوانی « گوشت » کم یا متوسط در کاهش سنگ سازی موثر است .      ·         رژیم غذایی دارای محدودیت سدیم « کم نمک » در کاهش سنگ سازی در کسانی که سابقه تشکیل  سنگ مکرر دارند  ، موثر است .

 

نکات کلیدی : چاقی

·         چاقی یک فاکتور مستقل در ایجاد سنگ های کلیوی « نفرولیتیاز»به خصوص در زنان می باشد .    ·         بیماران چاق بیشتر  سنگ اسید اوریکی می سازند.    ·         رژیم غذایی متشکل از پروتئین زیاد و کربوهیدرات کم خطر تشکیل سنگ را افزایش می دهد .

 

نکات کلیدی : نقش کلسیم رژیم غذایی

·         ممانعت شدید از مصرف کلسیم در رژیم غذایی اغلب باعث افزایش سنگ سازی می شود .   ·         مکمل های کلسیم«قرص های کلسیم » وقتی همراه غذا خورده شوند اغلب بی خطر می باشند   ·         به نظر می رسد کلسیمسیتراتاثرات بی خطرتری نسبت به سایر مکمل های کلسیم « کربونات کلسیم  و ...» داشته باشد ؛ زیرا سیترات خود یک مهارکننده سنگ سازی می باشد.

 

نکات کلیدی : جلوگیری از مصرف اگزالات

·         خودداری از مصرف اگزالات هم نقش درمانی وهم نقش پیش گیری کننده سنگ سازی دارد.    ·         مصرف زیاد ویتامین C  می تواند باعث افزایش سنگ سازی وعود آن شود .حداکثر میزان مجاز 2 mg درروز می باشد .

 

 

 

پیش گیری از اگزالات

مواد غذایی حاوی اگزالات زیاد

 

 

 

چای سیاه    کاکائو    اسفناج    خردل    Pokeweed    Swiss chard    چغندر قرمز    Rhubarb    Okra    Berries (some)    شکلات    اجیل    Wheat germ    Soy crackers      فلفل

 

 

 

از انجا که کمتر از 10% الی 15% اگزالات ادراری از منبع رژیم غذایی منشا می شود، مشخص نیست محدودیت مصرف غذاهای اگزالات دار به چه اندازه در کاهش سنگ سازی موثر است.

 به نظر معقول میرسد که بیماران باید از مصرف میزان زیاد ویتامین C خودداری کنند. حداکثر دوزی که فرد می تواند ویتامین C استفاده کند 2 گرم در روز است.

درمان دارویی  سنگ های ادراری

 

 

تاثیر دارو های خوراکی بر فاکتورهای ادراری

	سدیم سلولز فسفات	ارتوفسفات	تیازید	آلوپرینول	سیترات پتاسیم
کلسیم ادراری	کاهش زیاد	کمی کاهش	کاهش متوسط	بدون تغییر	کمی کاهش یا بدون تغییر
فسفر ادراری	کمی افزایش	افزایش زیاد	کمی افزایش یا بدون تغییر	بدون تغییر	بدون تغییر
اسیداوریک ادراری	بدون تغییر	بدون تغییر	کمی افزایش یا بدون تغییر	کاهش زیاد	بدون تغییر
اگزالات ادراری	کمی افزایش	کمی افزایش	کمی افزایش یا بدون تغییر	کمی کاهش یا بدون تغییر	بدون تغییر
سیترات ادراری	بدون تغییر	کمی افزایش	کمی کاهش	بدون تغییر	افزایش زیاد
تولید کلسیم اگزالات	کمی کاهش یا بدون تغییر	کمی افزایش	کمی کاهش	بدون تغییر	کاهش متوسط
تولید بروشیت	کاهش متوسط	کمی افزایش	کمی کاهش	بدون تغییر	بدون تغییر

 

 

 میزان مصرف  داروهای شایع در پیش گیری سنگ های ادراری

دسته تیازید ها
	هیدروکلروتیازید	25 mg PO bid
	Chlorthalidone	25–50 mg PO daily
	Indapamide	2.5 mg PO daily
سدیم سلولز فسفات		10–15 g/day divided with meals
ارتوفسفات		0.5 g PO tid
سیترات پتاسیم		20 mEq PO bid-tid
آلوپرینول		300 mg PO daily
منیزیم گلوکونات		0.5–1.0 g tid
ویتامین(B6)		100 mg PO daily
دی – پنی سیلامین		250 mg PO daily (titrated to effect)
α-Mercaptopropionylglycine		100 mg PO bid (titrated to effect)
کاپتوپریل		25 mg PO bid-tid
استو هید روکسی نامیک اسید		250 mg PO bid-tid