انجمن پرستاران اتاق عمل 90 بیرجند

سنگ های کلیوی

فاکتور های موثر در سنگ سازی :

· جنسیت

· نژاد

· سن

· محل جغرافیایی

· آب وهوا

· شغل

· وزن « BMI»

· آب

نکات کلیدی:

	· سنگ ادراری قسمت بالایی سیستم ادراری در مردان بیشتر از زنان و به نسبت 2 تا 3 به 1 اتفاق می افتد.
	· سفیدپوستان نسبت به سایر نژاد ها بیشتر دچار سنگ های ادراری می شوند
	·شیوع سنگ های ادراری در مناطق جغرافیایی مختلف، متغیر است و درمناطق جنوبی شیوع نسبتا بیشتری دارد
	· ریسک سنگ های ادراری با افزایش وزن افزایش می یابد

فیزیو شیمی

شرایط اشباع شدن ، هسته سازی رشد کریستال و تجمع سنگ

نکات کلیدی : فیزیو شیمی

· برای تشکیل سنگ، ادرار باید به حد فوق اشباع برسد

· فوق اشباع شدن تنها برای ایجاد کریستال کافی نمی باشد ؛ زیرا در داخل ادرار مواد مهارکننده تشکیل سنگ وجود دارد .

· نفروکلسین ، یوروپونتین ، پرتئین تام- هورسفال مهارکننده های مهم تشکیل هسته سنگ سازی ، رشد و تجمع آن می باشد.

· کلسیم و اگزالات ادراری به اندازه مساوی در اشباع شدن کلسیم اگزالات نقش دارند

· بخش غیرکریستالینه سنگ ، ماتریکس نام دارد که از ترکیب موکوپرتئین، پروتئین ، کربوهیدرات و مهارکننده های ادراری ایجاد می شود .

· مهارکننده تشکیل کریستال:

. ماتریکس

. فسفر

. منیزیم

مکانیسم تشکیل سنگ سیستم ادراریفوقانی

ترکیب سنگ :

سنگ های کلسیمی

نکات کلیدی : متابولیسم مواد معدنی

· جذب کلسیم به طور اولیه در روده کوچک اتفاق می افتد و وابسته به میزان کلسیم مصرفی است

· مهمترین محرک جذب کلسیم در روده است1,25-Dihydroxy

· هورمون PTH باعث فعال سازی ویتامین D₃در کلیه می شود و لذا جذب کلسیم را در توبول ها ی کلیه افزایش می دهد.

· PTH با اثر بر روی پروگزیمال توبول کلیه بازجذب کلسیم را افزایش و دفع کلیوی فسفات را کاهش می دهد.

· جذب کلسیم, منیزیم و اگزالات در روده تحت تاثیر میزان باکتری روده ای می باشد.

سنگ های کلسیمی

نکات کلیدی : متابولیسم مواد معدنی

· جذب کلسیم به طور اولیه در روده کوچک اتفاق می افتد و وابسته به میزان کلسیم مصرفی است

· مهمترین محرک جذب کلسیم در روده است1,25-Dihydroxy

· هورمون PTH باعث فعال سازی ویتامین D₃در کلیه می شود ولذا جذب کلسیم را در توبول ها ی کلیه افزایش می دهد.

· PTH با اثر بر روی پروگزیمال توبول کلیه بازجذب کلسیم را افزایشودفع کلیویفسفات را کاهش می دهد.

· جذب کلسیم, منیزیم, واگزالات در روده تحت تاثیر میزان باکتری روده ای می باشد.

علت های شناخته شده تشکیل سنگ

1. هیپر کلسیوریا « افزایش کلسیم ادرار»

· هیپر کلسیوریا کلیوی

· هیپر کلسیوریا جذبی

· هیپرکلسیوریا « افزایش کلسیم ادرار» بازجذبی

2. هیپراگزالوریا « افزایش اگزالات ادرار»

· هیپراگزالوریا اولیه

· هیپراگزالوریا روده ای

· هیپراگزالورا مرتبط با رژیم غذایی

· هیپراگزالوریا بدون علت مشخص

3. هیپر اوریکوزاوریا « افزایش اسید اوریک ادرار »

4. هیپوسیتراتوریا «کاهش سیترات ادرار »

5. سنگ های اسید اوریکی

6. سنگ های سیستین

7. سنگ های عفونی

نکات کلیدی : پاتوژنز تشکیل سنگ

· هیپرکلسیوریا « افزایش کلسیم ادرار» جذبی با کلسیم خون طبیعی ، PTH کاهش یافته یا طبیعی ، کلسیم ادراری افزایش یافته مشخص می شود .

· هیپرکلسیوریا « افزایش کلسیم ادرار» کلیوی به علت نقص در بازجذب کلسیم ادرار می باشد که باعث افزایش PTH می شود.

· هیپرکلسیوریا « افزایش کلسیم ادرار» بازجذبی اغلب به علت هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه یا بیماری گرانولوماتوز ایجاد می شود ، که باعث افزایش ویتامین D3 می شود .

· مهم ترین فاکتور موثر در تشکیل سنگ اسیداوریکی کاهش pH ادراری می باشد .

· کاهش PH ادراری که در سازندگان سنگ اسید اوریکی دیده می شود به علت نقص آمنیوژنزیس در نتیجه مقاومت به انسولین می باشد .

· در بیماری دیستال توبولار اسیدوزیس «RTA » نقص در H⁺ATPase باعث دفع زیاد اسید به داخل توبول های دیستال و درنتیجه سنگ سازی می شود.

· تشکیل سنگ های عفونی نیازمند این است که ادرار قلیایی باشد ، که این مساله توسط باکتری های تولید کننده اوره آزurease « مانند باکتری پروتئوس و ...» ایجاد می شود..

ارزیابی جهت تشخیص سنگ

	· یکارزیابی متابولیک ساده جهت بررسی سنگ سازی وجود دارد.
	· تست های ازمایشگاهی روتین شده بررسی ادرار 24 ساعته را ساده کرده اند.
	· اجماع نظر کاملی در مورد این که یک یا دو مرتبه ادرار بررسی ادرار 24 ساعته انجام شود وجود ندارد ؛ اما انجام 2 مرتبه تست معقول تر به نظر می رسد .

نکات کلیدی : آنالیز سنگ

· آنالیز سنگدر بعضی موارد نیاز به انجام ارزیابی متابولیک را منتفی می کند .

· شناخت ترکیب سنگ می تواند در بعضی شرایط جهت و نوعارزیابی متابولیک را مشخص کند.

نکات کلیدی : اقتصادی بودن ارزیابی متابولیک سنگ

· ارزیابی متابولیکدر صورتی که قرار باشد برای همه بیماران دارایسنگ انجام شود ؛ اقتصادی نیست .

· در بیشتر بیمارانی که تنها یک مرتبه سنگساخته اند « اگر به علت شرایط خاص در گروه پرخطر نباشند » انجامارزیابی متابولیکاز نظر اقتصادی به صرفه نمی باشد.

· دربیمارا نی که سنگ سازی مکرر داشته اند بهترین درمان بعد ازارزیابی متابولیک کامل مشخص می شود.

نکات کلیدی : درمان دارویی و طبی سنگ

	· بهترین روش درمان سنگ مثانه به روش آندوسکوپی وشکستن آن می باشد . و بهترین روش جلوگیری از عود آن برطرف کردن انسداد مجرای خروجی است .
	· سنگ های دوران نوزادی « نفروکلسینوز » اغلب به علت مصرف داروهای لوپ دیورتیک « مانند فورزماید ... »می باشد . و لذا توقف دارو ضروری است .
	· سنگ های دوران نوزادی « نفروکلسینوز » با درمان توسط داروی تیازید قابل برگشت است .
	· بسیاری از سنگ های حالب دوران حاملگی خودبخود دفع می شود.
	· در زمان حاملگی ، سنگ های علامت دار به روش آندوسکوپی می تواند درمان شود .

انتخاب بیماران برایارزیابی متابولیک

	سنگ سازی مکرر
	سابقه فامیلی قوی از سنگ
	بیماری روده ای « مخصوصا اسهال مزمن »
	شکستگی استخوان ناشی از بیماری « پاتولوژیک »
	استئوپروز « پوکی استخوان »
	سابقهسنگ های عفونی سیستم ادراری
	سابقه از نقرس
	سلامتی در خطر« عدم توانایی برای تحمل یک دوره بیماری سنگ دیگر»
	داشتن تنها یک کلیه
	ساختمان « آناتومی » ادراری غیرطبیعی
	نارسایی کلیوی
	سنگ هایی با ترکیبات سیستین, اسید اوریک یا استروویت