سندرم روده ی تحریک پذیر IBS

یکی از شایعترین مشکلات گوارشی است که 12%از بالغین را در آمریکا درگیر می کند. این مشکل در خانمها شایعتر از آقایان است. اگرچه در مبتلایان هیچ گونه ناهنجاری ساختمانی یا بیوشیمیایی برای توضیح نشانه های شایع آن کشف نشده است، اما عوامل مختلفی را در بروز آن دخیل دانسته اند شامل توارث، تنیدگی روانی یا حالت هایی مثل افسردگی و اضطراب، رژیم غذایی حاوی غذاهای چرب و محرک، مصرف الکل و سیگار.

تشخیص زمانی محرض می شود که آزمون های مختلف نبود اختلالات ساختاری و یا سایر اختلالات را تایید نمایند.

پاتوفیزیولوژی

سندرم روده ی تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome)به علت یک اختلال عملکردی در حرکت روده ایجاد می شود. تغییر در این حرکت ممکن است به اختلال نظم عصبی اندوکرینی، بویژه در صورت وجود تغییراتی در سروتونین که تنظیم کننده ی حرکت روده ای است، عفونت ها یا سایر اختلالات التهابی، یا اختلالات عروقی یا متابولیک مربوط باشد.

امواج دودی در بخش های خاصی از روده تحت تاثیر قرار می گیرند و در نتیجه مواد دفعی با شدت بیشتری به جلو رانده می شود. شواهدی دال بر التهاب و یا تغییرات بافتی در مخاط روده وجود ندارد.

تظاهرات بالینی

نشانه های این بیماری متفاوت هستند. نشانه ها از نظر شدت و مدت، از خفیف وموقتی تا شدید و مداوم در تغییرند.نشانه ی اولیه تغییر در الگوهای روده ای است- یبوست، اسهال یا ترکیبی از هر دو. اغلب درد، احساس پری و نفخ شکم وجود دارد. درد شکم گاهی با خوردن غذا شروع شده و با انجام دفع تسکین می یابد.

بررسی و یافته های تشخیصی

در کنفرانس های بین المللی معیار تشخیصی خاصی برای کمک به تشخیص هر چه دقیق تر سندرم روده تحریک پذیر مشخص شده است. این معیار شامل درد عود کننده شکمی یا احساس ناراحتی برای حداقل سه روز در یک ماه در سه ماه گذشته است که این درد، شامل دو یا تعداد بیشتری از مشخصه های ذیل باشد: 1) تسکین همراه با دفع؛ 2) شروع آن همراه با تغییر در دفعات دفع مدفوع؛ 3) شروع آن همراه با تغییر در شکل ظاهری مدفوع.

بررسی آزمایشگاهی مدفوع، مطالعات رادیولوژیکی با استفاده از ماده ی حاجب و پروکتوسکوپی ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند. تنقیه باریم و کولونوسکوپی ممکن است مواردی چون وجود اسپاسم، نفخ ویا تجمع موکوس در روده را آشکار سازند. مانومتری و الکترومیوگرافی نیز برای بررسی تغییرات فشاری داخل مجرایی روده ممکن است بکار برده شوند. کلیه این روش های تشخیصی برای رد اختلالات ساختاری یا سایر اختلالات بکار می روند.

تدابیر پزشکی

اهداف درمان شامل تسکین درد شکم، کنترل اسهال و یا یبوست و کاهش تنیدگی هستند. محدودیت غذایی و سپس افزودن تدریجی مواد غذایی مختلف ممکن است به شناخت انواع غذاهای محرک کمک کند( از قبیل حبوبات، مواد حاوی کافئین، غذاهای سرخ شده، الکل، غذاهای تند و پرادویه ). یک رژیم غذایی متعادل و پر فیبر برای کنترل اسهال و یبوست تجویز می شود. تمرینات ورزشی ممکن است به کاهش اضطراب و افزایش حرکات روده کمک کند. بیماران اغلب از شرکت در برنامه ی کاهش تنیدگی و اصلاح رفتار سود خواهند برد. از مواد کلوئیدی هیدروفیلیک ( افزایش دهنده حجم مدفوع) و ضد اسهال ها ( مثل لوپرامید) ممکن است برای کنترل اسهال و تکرر دفع استفاده شود. داروهای ضد افسردگی می توانند در درمان اضطراب و افسردگی بیمار بکار روند. آنها همچنین با اثر گذاری بر سطوح سروتونین می توانند حرکت روده را آهسته کرده و اسهال را کاهش دهند. آنتی کولینرژیک ها و بلوک کننده های کانال کلسیم اسپاسم عضله را کاهش داده و کرامپ و یبوست را کاهش می دهند.

تگاسرود قبلا برای درمان زنانی استفاده می شد که از یبوست مزمن شکایت داشتندف اما امروزه استفاده از آن به علت خطر بروز سکته قلبی و مغزی متوقف شده است.

سایر روش های جاگزینی در درمان سندرم روده ی تحریک پذیر شامل استفاده از پروبیوتیک ها و داروهای جایگزین دیگر است. پروبیتیک ها باکتری هایی هستند شامل لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم که برای کمک به کاهش نفخ شکم تجویز می شوند. در طب تکمیلی مورد استفاده در درمان این بیماری از عصاره ی برگ آرتیشو( کنگر فرنگی)، روغن زیره ی سیاه و روغن نعناع استفاده می شود. آنها نشانه های بیماری را کاهش می دهند اما مطالعات رسمی بیشتری برای برسی تاثیر آنها ضرورت دارد.

منبع: کتاب پرستاری داخلی-جراحی برونر و سودارث