آشنایی با انواع فرآورده های خونی

به ادامه مطلب مراجعه کنید  

آشنایی با فرآورده های خونی

آشنایی با انواع فرآورده های خونی و نحوه ی نگهداری اندیکاسیون ها و علائم اختصاری

فرآورده های خون آن دسته از مواد تشکیل دهنده خون هستند که کاربرد درمانی داشته ،می توانند به وسیله سانتریوفیوژ، فیلتر کردن و منجمد نمودن با استفاده از روش های مرسوم انتقال خون تهیه گردند .

الف)پلاسمای تازه منجمد FFP

ب)کرایوپروسیپیتات

ج)کرایوپورپلاسما(CPP)(Cryo Poor Plasma)

د) خون کامل(whole blood)

ه)پلاکت متراکم(plateet concentration)

و) گلبول قرمزمتراکم(RBC)شامل:

∞گلبول قرمز شسته شده
∞ گلبول قرمز کم لکوسیت
∞ گلبول قرمز اشعه داده شده
∞ گلبول قرمز منجمدشده

الف) پلاسمای تازه منجمد

تعریف: مایع حاصل از یک واحد خون کامل است که طی8-6 ساعت جمع آوری و درعرض یک ساعت منجمد می شود .

- حجم هر واحد تقریبا 250-200 میلی لیتر است .

این فرآورده دارای مقادیر نرمال فاکتورهای انعقادی و آلبومین ایمونو گلوبولین و آنتی ترومبین می باشد .

دمای مناسب برای نگهداری این فرآورده خونی در بانک خون 18- درجه سانتی گراد و پایین تر می باشد .

در هنگام استفاده از FFP باید آن را در 37 درجه سانتی گراد ذوب کرد و پس از ذوب شدن در عرض حداکثر 4 ساعت مصرف کرد چنانچه پلاسمایی پس از ذوب شدن مورد استفاده قرار نگیرد ، می توان آن را در یخچال در دمای یک تا 6 درجه سانتی گراد گذاشت وتا 24 ساعت ، هنوز هم به عنوان پلاسمای تازه مورد استفاده قرار داد .

* سرعت تزریق در بالغین : 300-200 میلی لیتر در ساعت

* سرعت تزریق در کودکان : 120-60 میلی لیتر در ساعت

* باید از طریق فیلتر 260-170 میکرونی (صافی استاندارد) تزریق شود .

* در تزریق پلاسما احتیاجی به کراس مچ نیست. ولی همگروهی سیستم ABO بین دهنده و گیرنده را باید رعایت کرد و چنانچه پلاسمای هم گروه یا سازگار با بیمار یافت نشود ،می توان از پلاسمای اهداکننده گروه AB به عنوان دهنده همگانی پلاسما استفاده کرد ، چون این افراد فاقد آنتی A و آنتی B هستند .

* تجویز روتین RHIG بعداز تزریق حجمهای نسبتاًکوچک پلاسما اندیکاسیون نداشته اگر چه منطقی است خانم های RHمنفی در سنین باروری که تحت PLASMA EXECHANGE قرار می گیرند ، هر سه هفته یکبار RHIG به میزان 50 میکروگرم دریافت نمایند.

* میزان درمانی پلاسما جهت تصحیح فاکتورهای انعقادی10cc تا 20ccبه ازای هر کیلوگرم وزن بیمار است .

اندیکاسیون های مهم تزریق پلاسما (FFP)

* کمبود چندین فاکتور انعقادی

* کوآگولوپاتی رقتی

* خونریزی در بیماری کبدی

* انعقاد داخل رگی منتشر (DIC)

* برگشت سریع اثر وارفارین در موارد خونریزی یا نیاز به جراحی

* TTP ترومبوتیک-ترومبوسایتوپنیک -پورپورا

* PT,PTT بیش از 5/1 برابر میانگین طیف مرجع

* کمبود فاکتورهای انعقادی (در صورت عدم دسترسی به کنسانتره فاکتور)

کنترا اندیکاسیون های تزریق پلاسما

پلاسماکنتراندیکاسیون ندارد امادرمواردزیرهم کمک کننده نمیباشد:

- افزایش حجم

- جایگزینی ایمنوگلوبولین هادرنقص ایمنی

- حمایت تغذیه ای وترمیم زخم

ب)کرایو پرسیپیتات Cryo precipitate)

تعریف: کرایو رسوبی ازFFPاست که به صورت کنترل شده ذوب گشته ومجدداًبا cc20-10پلاسمابصورت سوسپانسیون درآمده است. این فراورده حاوی فاکتورهای زیر است :

1-فاکتور VIII: به میزان 120-80 واحد بین المللی

2- فیبرینوژن mg 300-150

3- فاکتور فون ویلبراند(VWF) به میزان 70%-40% مقدار اولیه

4- فاکتور XIII به میزان 30% – 20% مقدار اولیه

5- مقادیر قابل توجهی فیبرونکتین

* حجم هر واحد تقریبا 15 میلی لیتر است.

* کرایو را پس از تهیه باید هر چه زودتر مصرف نمود و یا حداکثر در عرض 2 ساعت پس از تهیه در دمای -30 درجه سانتی گراد منجمد شود. کرایو باید از طریق فیلتر 260-170 میکرونی (صافی استاندارد ) تزریق شود .

* برای مصرف کرایو ابتدا باید در 37 درجه سانتی گراد ذوب شود وپس از ذوب شدن نباید دوباره منجمد گردد و لازم است هر چه سریعتر مصرف گردد. پس از ذوب شدن فقط حداکثر تا 24ساعت در دمای 6-1درجه قابل نگهداری و مصرف است .

* سرعت تزریق بسته به تحمل بیمار داشته و باید هر چه سریعتر تزریق شود .

* میزان مصرف کرایو بستگی به عوامل مختلفی داشته و به عنوان مثال برای هیپو فیبرینوژ نمیا معمولأ یک واحد (کیسه) به ازای هر 5 تا 10 کیلوگرم وزن بدن می باشد .

*استفاده ازفراورده سازگارازنظرABOبه ویژه برای کودکان که حجم خون آنهاکم است ارجحیت دارداماانجام آزمایش سازگاری قبل از تزریق لازم نمیباشدوچون حاوی گلبول قرمز نیست انجام آزمایشRHهم لازم نیست.

اندیکاسیون های مهم تزریق رسوب کرایو

* کمبود فاکتور 8 (در صورت عدم دسترسی به کنسانتره فاکتور )

* هیپو فیبرینوژنمی

* کمبود فاکتور 13

* خونریزی اورمیک (DDAVP در این حالت ارجحیت دارد )

* چسب فیبرین موضعی

ج) کرایوپورپلاسما(CPP)(Cryo Poor Plasma)

* حجم آن حدود 200 سی سی می باشد. نام دیگر این فرآورده (CRYO PRECIPITATE-REDUCED ) می باشد .

* این فرآورده حاوی مقادیر خیلی کم فیبر ینوژن ، فاکتور (VIIIC) و فاکتور فون ویلبراند می باشد . لیکن سایر فاکتور های پلاسمایی را به حد کافی دارد .

* در درمان بیماران مبتلا به TTP کاربرد دارد .

د)(Whole blood) خون کامل

* یک واحد خون کامل شامل 450 سی سی خون ( به طور متوسط ) و 63 میلی لیتر ماده ضد انعقاد – نگهدارنده است .

هماتوکریت آن 36 تا 44% است .

* در فرد بالغ مصرف یک واحد از آن هموگلوبین را g/dl 1 و هماتوکریت را 3% افزایش می دهد.
* تزریق خون کامل همگروه از نظر سیستم ABO و RH با گیرنده الزامی است .

* حتما از ست تزریق خون باید استفاده شود .

*اندیکاسیون های مصرف خون کامل جایگزینی بیش از یک حجم خون یا بیش از 4 -5 لیتر در طی 24 ساعت در یک فرد بالغ.

*مدت نگهداری35روز(باماده ضدانعقادCPDA-1)و21روز(باضدانعقادCPD)میباشدودمای خون کامل وخون فشرده 1-6درجه سانتی گراد است.

اندیکاسیون های مصرف خون کامل

1-Massive Transfusion (جایگزینی بیش ازیک حجم خون یابیش از4-5لیتردرطی 24ساعت دریک فردبالغ)

2-Exchange Transfusion(تعویض خون)

3-درمواردی که کنسانتره قرمز در دسترس نباشد.

کنترا اندیکاسیون های مصرف خون کامل

1-نارسایی احتقانی قلب

2 -آنمی مزمن

د-پلاکت متراکم (Platelet concentration)

تعریف:حجمی از سلولهای پلاکتی که ازخون کامل جداشده است.

* حجم70-50 میلی لیتر

* دوز مناسب تزریق در بالغین به خوبی تعیین نشده است .ولی می توان پاسخ درمانی به تزریق را با محاسبه CCI امکانپذیر نمود. معمولا یک دوز درمانی برای یک بیمار بالغ به 5 واحد یا بیشتر نیاز دارد .

* تزریق هر واحد پلاکت رندوم 10000 – 5000 در میکرولیترو پلاکت آفرزیس 60000-30000 در میکرولیتر پلاکت را افزایش می دهد .

* پلاکت در دمای 24-20 درجه سانتی گراد و به طور متوسط 22 درجه به مدت5-3 روزهمراه باتکانهای ملایم وآژیتاسیون قابل نگهداری است.

* تزریق پلاکت همگروه و یا سازگار از نظر سیستم ABO با گلبول قرمز گیرنده توصیه می گردد.

بیماران RH منفی بایستی پلاکت RH منفی دریافت نمایند به خصوص در کودکان و یا زنان در سنین باروری در غیر این صورت باید از ایمونوگلوبولین RH استفاده شود .درموردسایربیماران تزریق پلاکت بدون درنظرگرفتن سازگاری ABOامکانپذیراست.

اندیکاسیون های مهم تزریق پلاکت

* ترومبوسیتوپنی به علت کاهش تولید پلاکت :

- پایدار سازی وضعیت بیمار PIT<10,000

- در صورتی که بیمار تب دارد PIT<20,000

* در صورت خونریزی شبکیه یا CNS و خونریزی عروق کوچک به علت اختلال عملکرد پلاکت :
PIT<100,000

* درصورت خونریزی یاانجام اقدامات تهاجمی یاجراحی: PlT<40,000-50,000

کنتر اندیکاسیون های تزریق پلاکت

* تزریق پلاکت در ITP اندیکاسیون ندارد مگر در صورت خونریزی فعال .

* در(Heparin Induced Thrombocytopenia)HIT و TTPتزریق پلاکت می تواند زیان بار باشد .و) گلبول قرمز(RBC)(Packed cell)

تعریف: حجمی ازخون که سرم آن جداشده باشد.

* حجم هر واحد تقریبا 250 میلی لیتر است.

* فاصله زمانی مناسب برای تزریق Packed cellاز زمان ارسال توسط بانک خون تا شروع تزریق بر بالین بیمار 30 دقیقه می باشد .

* هماتوکریت گلبول قرمز متراکم 65 تا 80 درصد می باشد .

*مدت نگهداری (با ضد انعقاد CPDA-1) 35 روز می باشد دمای نگهداری خون کامل و خون فشرده 6-1 درجه سانتی گراد می باشد .

* سرعت تزریق در بالغین 300-150 میلی لیتر در ساعت و در کودکان 5-2 میلی لیتر به ازای هر کیلو گرم در ساعت است.

*تزریق RBC هم گروه و یا سازگار از نظر سیستم ABO با پلاسمای گیرنده الزامیست .

*در فرد بالغ مصرف یک واحد از آن هموگلوبین را g/Dl 1 و هماتوکریت را 4-3 در صد افزایش می دهد. در اطفال تزریق به میزانMl/kg 8-10 هموگلوبین را g/Dl2 هماتوکریت را 6 درصد افزایش می دهد.

اندیکاسیون های مهم تزریق گویچه های قرمز

* آنمی علامت دار در یک بیمار با حجم خون طبیعی (علائم مانند نارسایی احتقانی قلب ، آنژین و …)

* از دست دادن حاد خون بیشتر از 15 % حجم خون تخمین زده شده ACUTE BLOOD LOSS>15%

*HB<9 قبل از عمل جراحی و انتظار از دست دادن بیش از 500 ml خون در عمل جراحی

* HB<7 در یک بیمار بد حال و بحرانی

* HB<8 در بیمار مبتلا به سندرم حاد عروق کرونر

* HB<10 همراه با خونریزی ناشی از اورمی یا ترومبوسیتوپنی

* در بیماری سلول داسی شکل (SCA)

تذکر :

جهت تزریق خون کامل و Packed cellسازگاری ABOوانجام کراس مچ الزامی است.